Bướu cổ là một tình trạng y tế xảy ra khi tuyến giáp, một tuyến nhỏ nằm ở cổ, bị sưng lên hoặc phình to. Tuyến giáp có nhiệm vụ sản xuất các hormone quan trọng giúp điều hòa nhiều chức năng trong cơ thể, bao gồm sự trao đổi chất, năng lượng và nhiệt độ cơ thể. Khi tuyến giáp bị rối loạn, có thể dẫn đến sự hình thành của bướu cổ.
Vị trí của bướu cổ
Bướu cổ thường xuất hiện ở khu vực trước cổ, ngay dưới xương sườn và trên xương đòn. Cụ thể, bướu có thể xuất hiện ở vùng trước cổ, nơi tuyến giáp nằm, và đôi khi có thể dễ dàng nhận thấy dưới da nếu tuyến giáp bị sưng lớn. Mặc dù vậy, có những trường hợp bướu cổ rất nhỏ và không thể nhìn thấy bằng mắt thường, nhưng vẫn có thể cảm nhận được khi sờ vào vùng cổ.
Bướu cổ có thể xảy ra ở một hoặc cả hai bên của tuyến giáp. Nếu bướu chỉ xuất hiện ở một bên, điều này có thể là dấu hiệu của một khối u lành tính hoặc ung thư tuyến giáp. Nếu bướu cổ là kết quả của bệnh lý tuyến giáp, như suy giáp hoặc cường giáp, nó có thể phình ra đều ở cả hai bên.
Nguyên nhân gây ra bướu cổ
Bướu cổ có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Một số nguyên nhân phổ biến bao gồm:
Thiếu i-ốt: I-ốt là một khoáng chất cần thiết để tuyến giáp sản xuất hormone giáp. Khi cơ thể thiếu i-ốt, tuyến giáp có thể phát triển để cố gắng tạo ra đủ hormone, dẫn đến sự hình thành bướu cổ.
Bệnh Basedow: Đây là một bệnh tự miễn mà hệ miễn dịch tấn công tuyến giáp, dẫn đến sản xuất quá nhiều hormone giáp, gây sưng tuyến giáp và bướu cổ.
Viêm tuyến giáp: Viêm tuyến giáp có thể làm tuyến giáp bị tổn thương và sưng lên, gây ra bướu cổ. Viêm tuyến giáp có thể xảy ra do nhiễm trùng hoặc các nguyên nhân tự miễn dịch.
U tuyến giáp: Các khối u lành tính hoặc ung thư có thể làm tăng kích thước của tuyến giáp và dẫn đến bướu cổ. Mặc dù phần lớn các u tuyến giáp là lành tính, nhưng cũng có một số trường hợp ung thư tuyến giáp có thể gây sưng bướu cổ.
Rối loạn hormone tuyến giáp: Khi có sự rối loạn trong việc sản xuất hormone giáp, có thể dẫn đến các tình trạng như suy giáp (thiếu hormone giáp) hoặc cường giáp (thừa hormone giáp), cả hai đều có thể gây ra bướu cổ.
Triệu chứng của bướu cổ
Các triệu chứng của bướu cổ có thể thay đổi tùy vào nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của bệnh. Một số triệu chứng thường gặp bao gồm:
- Sưng ở cổ: Đây là dấu hiệu dễ nhận thấy nhất. Bạn có thể nhìn thấy hoặc cảm nhận được một khối u dưới da ở vùng cổ.
- Khó thở hoặc nuốt: Bướu cổ có thể chèn ép vào thực quản hoặc khí quản, gây khó khăn khi nuốt hoặc thở.
- Thay đổi giọng nói: Khi bướu cổ lớn, nó có thể ảnh hưởng đến dây thanh quản, gây thay đổi giọng nói.
- Mệt mỏi và tăng cân (với suy giáp): Nếu bướu cổ là kết quả của suy giáp, người bệnh có thể cảm thấy mệt mỏi, tăng cân và gặp khó khăn trong việc duy trì năng lượng.
- Giảm cân và lo lắng (với cường giáp): Nếu bướu cổ liên quan đến cường giáp, người bệnh có thể giảm cân nhanh chóng, cảm thấy lo lắng hoặc bồn chồn.
Cách điều trị bướu cổ
Điều trị bướu cổ tùy thuộc vào nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của tình trạng. Một số phương pháp điều trị có thể bao gồm:
- Bổ sung i-ốt: Nếu bướu cổ do thiếu i-ốt, việc bổ sung i-ốt vào chế độ ăn uống sẽ giúp cải thiện tình trạng này.
- Thuốc: Với các bệnh lý như cường giáp hoặc suy giáp, bác sĩ có thể chỉ định thuốc để điều chỉnh mức độ hormone giáp trong cơ thể.
- Phẫu thuật: Nếu bướu cổ lớn hoặc có nguy cơ gây ung thư, bác sĩ có thể đề nghị phẫu thuật cắt bỏ một phần hoặc toàn bộ tuyến giáp.
- Xạ trị: Trong trường hợp ung thư tuyến giáp, xạ trị có thể được áp dụng để tiêu diệt tế bào ung thư.
Phòng ngừa và duy trì sức khỏe tuyến giáp
Để ngăn ngừa bướu cổ, việc duy trì chế độ ăn uống lành mạnh là rất quan trọng, đặc biệt là việc bổ sung đủ i-ốt từ thực phẩm như muối i-ốt, hải sản và các sản phẩm từ sữa. Ngoài ra, việc kiểm tra sức khỏe định kỳ và phát hiện sớm các dấu hiệu của bệnh tuyến giáp cũng rất quan trọng.
